duygusal zekâ
TANIM
Duyguları doğru şekilde algılama, muhakeme yaparken duyguları hesaba katma, duyguları anlama ve kişinin hem kendisinin hem başkalarının duygularını düzenleyebilme becerisi.
Kendini harekete geçirebilme, aksiliklere rağmen yoluna devam edebilme, dürtülerini kontrol ederek tatmini erteleyebilme, ruh hâlini düzenleyebilme, sıkıntıların düşünmeyi engellemesine izin vermeme, kendini başkalarının yerine koyabilme ve umut besleme yeteneği.
Bireylerin öncelikle kendi duygularını anlayabilme, stresi azaltmak için olumlu şekillerde duyguları yönetmek, etkili iletişim, başkalarıyla empati kurma, zorlukların üstesinden gelme, çatışmayı etkisiz hâle getirme yeteneği.
ANSİKLOPEDİK BİLGİ
Duygusal zekâ: Duyguları doğru şekilde algılama, muhakeme yaparken duyguları hesaba katma, duyguları anlama ve kişinin hem kendisinin hem başkalarının duygularını düzenleyebilme becerisi.
Kendini harekete geçirebilme, aksiliklere rağmen yoluna devam edebilme, dürtülerini kontrol ederek tatmini erteleyebilme, ruh hâlini düzenleyebilme, sıkıntıların düşünmeyi engellemesine izin vermeme, kendini başkalarının yerine koyabilme ve umut besleme yeteneği.
Bireylerin öncelikle kendi duygularını anlayabilme, stresi azaltmak için olumlu şekillerde duyguları yönetmek, etkili iletişim, başkalarıyla empati kurma, zorlukların üstesinden gelme, çatışmayı etkisiz hâle getirme yeteneği.
Duygularımız davranışlarımızı önemli ölçüde etkilemektedir. İşte duyguların davranışlarımızı nasıl etkileyebileceğini gösteren bazı ifadeler:
‘’O kadar kızgındım ki doğru dürüst düşünemiyordum.’’
‘’İnsanlar bana sakin olmamı söylediğinde daha da kötü oluyorum.’’
‘’Tartıştığımız zaman genellikle kendimi kaybediyorum ve yanlış şeyler söylüyorum.’’
‘’Benim nasıl hissettiğimi hiç anlamaya çalışmıyorsun.’’
‘’Bazen duygularıma göre hareket ediyorum, ister doğru olsun ister yanlış.’’
Bu tür ifadeler duyguların söylediklerimiz, yaptıklarımız ve başarımızın üstünde olası etkilerini gösteriyor. Duygularımızdan kaçamayabiliriz. Duygularımızdan sorumlu değilizdir ve kontrol edemeyebiliriz. Ancak davranışlarımızı kontrol edebiliriz. Örneğin öfkelendiğimizde öfke duygusunu hissetmemize engel olamayabiliriz. Ancak bu öfkeyi şiddet davranışına dönüştürmemize engel olabiliriz. İşte duygusal zekâsı gelişmiş bireyler duygularının bilincinde olup bu duyguları dönüştürebilirler. Kısaca duyguları ile güçlenebilirler.
Duygusal zekâ dört nitelikten oluşmaktadır:
Öz bilinç: Kendi duygularını tanımak, duygularının düşünce ve davranışlarını nasıl etkilediğini, güçlü ve zayıf yönlerini bilmek, kendine güvendir.
Öz yönetim: Dürtü ve davranışlarını kontrol altında tutabilmek, inisiyatif almak, değişen şartlara adapte olmaktır.
Sosyal farkındalık: Diğer insanların duyguları, ihtiyaçları ve endişelerini anlayabilmektir.
İlişki yönetimi: İyi ilişkileri geliştirmek ve sürdürmek, iyi bir takım oyuncusu veya lideri olmaktır.
Duygusal zekâsı gelişmiş bireyler hayatta hem mutlu olmayı hem de başarılı olmayı deneyimleyebilirler. Çünkü kendilerinin iyi ve zayıf yönlerini çok iyi tanırlar. Karşılaştıkları sorunlar karşısında zihinlerini çok iyi yöneterek sorunlarla baş edebilirler. Hayatta sorunlarla karşılaştıkları anda alternatifler üretip her şeye rağmen yollarına devam edebilirler.
Duygusal zekâya sahip olan insanların kendilerini doğru ifade edebilmeleri, başka insanları etkileyebilecek özelliklere sahip olmaları, kriz anlarını doğru bir şekilde yönetebilmeleri ve nereden, nasıl yardım alabileceklerini bilmeleri duygusal zekâya sahip olmanın avantajları arasındadır.
Duygusal zekâ seviyesi düşük olan insanların başkaları ile olan iletişimlerinde sorun yaşamaları, birebir ilişkilerin gerginlik içinde olmasına neden olmaktadır. Bu da karşılıklı genel iletişimin olumsuz etkilenmesine neden olur.
Duygusal zekayı oluşturan en önemli elementlerden biri de hiç kuşkusuz empati yeteneğidir. Bu yüzden başka insanların ne düşündüklerini ve olayları nasıl bir bakış açısıyla değerlendirdiklerini tahmin edebilecek olgunluğa erişebilmek için, onlara fikirlerini sorun ve iyi bir gözlemci olmaya çalışın. İyi bir gözlemci olmanın, empati yeteneğimizi geliştirmenin yoluysa kendimize dair farkındalığımızı arttırmaktan geçiyor. Bu farkındalıkla beraber gelenler ise kendimizi bir adım öteye taşımamız noktasında epey önemli.
Aynı zamanda felsefenin de temel sorusu olan “Neden?” sorusunu sormak ve hayatta karşılaştığınız durumlara karşı meraklı ve eleştirel bir tavır takınmak bir nevi bilgiyi “derinlerden çıkararak” işlemenizi de sağlayacaktır. Aynı zamanda başkalarının size yönelteceği eleştirel soru ve söylemlere göğüs germek ise bilişsel esnekliğinizi geliştirme yolunda önemli bir adım olabilir.
EĞİTİM MATERYALLERİ
DİĞER DİLLERDEKİ KARŞILIĞI